W listopadzie br. ukaże się monografia Łabęd -kilkusetstronicowe dzieło zbiorowe pod tytułem "Łabędy. Dzieje miejscowości i parafii".
Autorami artykułów tej monografii są profesjonalni historycy, pracownicy naukowi uczelni wyższych oraz IPN, nauczyciele historii w łabędzkich szkołach, księża proboszczowie z Łabęd i dwóch pasjonatów historii lokalnej.
Redaktorem koordynującym jest ks. prof. dr hab Andrzej Hanich -profesor zwyczajny w Państwowym Instytucie Naukowym – Instytucie Śląskim w Opolu, członek Rady Głównej Instytutów Badawczych, autor 130 publikacji, w większości dotyczących historii Śląska Opolskiego i Kościoła na Śląsku Opolskim.
Dzieło zawiera aktualny i kompletny stan wiedzy na temat historii Łabęd -niegdyś miejscowości, a dziś gliwickiego osiedla.
Łabędy, miejscowość o średniowiecznym rodowodzie, będąca przez wieki osadą rolniczą, dzięki swemu strategicznemu położeniu na skrzyżowaniu biegnących tędy ważnych dla Górnego Śląska szlaków drogowych, kolejowych i wodnych a zwłaszcza dzięki powstaniu i szybkiemu rozwojowi miejscowych zakładów przemysłu hutniczego i metalurgicznego, które przyciągnęły tu wielu nowych mieszkańców, gdyż potrzebowały siły roboczej – przeobraziły się w XIX i XX wieku w miejscowość wielkoprzemysłową,
która stała się, liczącą obecnie około 16 tys. mieszkańców, dzielnicą miasta Gliwice. Mimo swej bogatej historii Łabędy nie doczekały się dotąd jeszcze własnej monografii historycznonaukowej, jak stało się to w przypadku kilku innych osiedli gliwickich. Powstałe dotychczas opracowania dotyczące dziejów Łabęd, jeśli nawet miały charakter naukowy, to były cząstkowe, obejmując bądź to jakiś fragment dziejów bądź wybrane zagadnienie, a jeśli były próbą całościowego przedstawienia historii Łabęd, to miały charakter popularny. I to właśnie dało asumpt do zajęcia się projektem naukowym dotyczącym historii Łabęd opracowania niniejszej monografii historycznonaukowej.
W efekcie żmudnej pracy badawczej kilkunastu autorów, tak profesjonalnych historyków, jak i pasjonatów historii lokalnej powstała ta publikacja naukowa (ok. 700 stronic), odzwierciedlająca obecny stan wiedzy historycznej na temat Łabęd pierwsze tak wszechstronne i całościowe ujęcie dziejów Łabęd miejscowości i trzech funkcjonujących obecnie na jej terenie parafii rzymskokatolickich, gdyż w swej masie mieszkańcy Łabęd byli i pozostają nadal wyznania katolickiego. Monografia niniejsza, poza wstępem i zakończeniem, streszczeniami obcojęzycznymi, indeksem osobowym i indeksem miejscowości, składa się zasadniczo z trzech modułów.
Pierwszy moduł, dotyczący dziejów Łabęd jako miejscowości, obejmuje szczegółowe opracowania takich zagadnień jak: położenie, środowisko geograficzne i początki Łabęd, odkryte archeologicznie najstarsze ślady pobytu człowieka na terenie Łabęd, rodzina von Welczeck, zamek rycerski w Łabędach, osada łabędzka od połowy XIII do końca XVIII wieku, łabędzka ordynacja ziemska von Welczków w okresie przedindustrialnym, Łabędy jako ważny dla Górnego Śląska węzeł komunikacyjny w XIX i pierwszej
połowie XX w., skok cywilizacyjny w rozwoju Łabęd powstanie huty „Hermina” w XIX wieku i jej późniejszy rozwój, struktura architektonicznourbanistyczna Łabęd do 1945 r. , dawne szkolnictwo w Łabędach, Łabędy podczas powstań śląskich (1919–1921) i w okresie międzywojennym, obozy niemieckie w Łabędach w latach 1939–1945, Łabędy podczas wejścia Armii Czerwonej w styczniu 1945 r. , obozy sowieckie w Łabędach w latach 1945–1946, Łabędy w okresie powojennym, zmiany administracyjne
Łabęd do 1964 r., struktura architektonicznourbanistyczna Łabęd po 1945 r., powojenne dzieje poszczególnych zakładów przemysłowych, głównie o charakterze zbrojeniowym (produkcja czołgów) i szkół w Łabędach oraz najnowsze dzieje łabędzkiego sportu.
Drugi moduł monografii zawiera szczegółowe opracowania dotyczące dziejów trzech łabędzkich parafii poczynając od parafii Wniebowzięcia NMP w Starych Łabędach o średniowiecznym rodowodzie, poprzez powstałą tuż przed II wojną światową parafię św. Jerzego, a na powstałej w latach osiemdziesiątych XX wieku parafii św. Anny na Przyszówce kończąc.
Trzeci moduł to wybór źródeł.
W ramach projektu, oprócz publikacji książkowej zostaną przeprowadzone działania aktywizujące lokalną społeczność:
- cykl pogadanek mających na celu popularyzację lokalnej historii, które będą odbywać się w trzech łabędzkich kościołach bezpośrednio po niedzielnych mszach świętych
- cykl warsztatów międzypokoleniowych dla lokalnej społeczności pt. "Historia pamięcią przedmiotów pisana" dla uczniów Zespołu Szkół Ogólnokształcących nr 2 oraz dla seniorów
- konferencja dla mieszkańców, środowiska naukowego i samorządowców
Projekt realizowany jest przy udziale Stowarzyszenia Rozwoju Czechowic.
